مقاله دورکاری

ظهور و بروز کار از راه دور
دروکاری یک حوزه مطالعاتی نسبتاً جدید بوده و اثرات آن بر سازمان ها به مرور زمان در حال افزایش است. تمرکز این مطالعات که جک نیلز آغازگر آن بود، طی ۳۰ سال گذشته تاکنون، به سوی تعادل کار و زندگی جهت دهی شده است.

دروکاری  در صنایع مختلف دستی تولیدی و کارمندی مورد استفاده قرار می گیرد. سابقه کار از راه دور به زمان انقلاب صنعتی بر می گردد. این روش کار در تولید محصولاتی که در خانه تولید می شدند،

مثل محصولات نساجی، به کار گرفته می شد. در آن زمان کارکنان تولیدی در خانه های خود و بدون هیچگونه نظارت، کار می‌کردند. بهره‌وری آنها با میزان پارچه و لباس تولید شده در منزل، سنجیده می‌شد( Baruch, 2001).
انقراض و افوال این روش کاری در اوایل قرن نوزدهم و رویکرد انقلاب صنعتی به ایجاد محل های کاری متمرکز، ریشه در مسائلی داشت که در حال حاضر نیز همین مسائل موجب اجتناب مدیران از کار از راه دور می شود. برای مثال، انتقال کارکنان از خانه ها به محل کارخانه یا واحد تولیدی به این دلیل ایجاد شده که مدیران بتوانند نظارت دقیق تری بر کارکنان خود داشته و آنها را تحت کنترل داشته باشند.

زمانی که کار در درون خانه ها انجام می شد،‌سرپرست نمی توانست کارکنان را به سمت کار کردن وادار کند و یا نمی توانست از انجام به موقع کار اطمینان حاصل کند.شاغلین این بخش بنا به نیاز روزانه و سبک زندگی خود کار می کردند و تمایلی به انجام کارهای سخت و طولانی نشان نمی دادند.

با ایجاد تمرکز کاری در کارخانه ها، سرپرستان توانستند روز کاری را به ۱۴ ساعت افزایش دهند و دیگر اجازه کار در خانه را به افراد نمی دادند.
گسترش تمرکز کار در کارخانه ها، موجب نابودی کامل کار از راه دور نشد .

در دوره پس از صنعتی شدن، کار از راه دور به اشکال مختلفی در مشاغل تولیدی دیگر ادامه پیدا کرد. کارکنان اغلب قادر به تکمیل کار خود در ساعات و هفته کاری عادی نبودند و باقمیانده کار خود را به خانه می بردند. به این دلیل تکمیل کارهای این افراد از راه دور امکان پذیر بود، این امر چندان مورد توجه قرار نگرفت. اما با توسعه پدیده کار از راه دور، این امر به مرور مورد توجه قرار گرفت( Baruch, 2001).

جدول ۲-۱ : برهه های کلیدی در تارخی کار از راه دور( Baruch, 2001)
سال رخداد
۱۸۷۷ ظهور صنایع خانگی و آغاز شکل گیری کار ازراه دور
۱۹۷۳ تعریف کار از راه دور توسط جک نیلز
۱۹۷۸- ۱۹۷۵ بحران انرژی دهه ۷۰ و کار از خانه برای کاهش هزینه سوخت
۱۹۸۰ برخی شرکت ها، مانند IBM کار از راه دور را به صورت آزمایشی در میان کارکنان بخشی فناوری اطلاعات و ارتباطات خود آغاز نمودند.
۱۹۹۰ رواج کار از راه دور در میان واحدهای کسب و کار و پذیرش مفهوم کار از خانه توسط شرکت های فعال و مقیاس جهانی

در دهه ۵۰ اختراعات و ابداعات زیادی در حوزه ارتباطات و الکترونیک رخ داد، و موجب تشدید علاقه افراد به کار از راه دور گردید. ایده کار در خانه و دور از محیط کاری سنتی، باز پروانده شده و به آن بها داده شد.

با وجود محدودیت حوزه عمل آن و پذیرش ضعیف و محدود کار از راه دور، به مرور مرز میان خانه و کار به وسیله تکنولوژی از میان برداشته شد.
دوره حائز اهمیت دیگر در روند تکامل کار از راه دور، بحران انرژی دهه ۷۰ است که بسیاری از سازمان ها را با مشکل مواجه نمود. افرادی که روزانه به محل کار خود رفت و آمد می نمودند. به دنبال یافتن راه های جایگزین شیوه انجام کار بودند. سازمان ها نیز به برخی از کارکنان خود اجازه دادند که کار خود را درمنزل انجام دهند. جامعه ایالات متحده، پدیده کار از راه دور را به خوبی دریافت و با حجم عظیم نیروی دور کار مواجه گردید(European Commission,2008).
ساختار کار از راه دور در دهه ۸۰ دستخوش تغییر شد و سازمان های بیشتری به استفاده رسمی از این روش روی آوردند. مزایای کار از راه دور به موارد زیست محیطی محدود نمی شود. بلکه با اخلاقیات ، رضایت شغلی و بهره وری کارکنان نیز در ارتباط است.

این رویکرد دید توجه مدیریت را به سلامت فیزیولوژیکی دور کاران جلب می نماید پس از دهه ۸۰ توجه به کار از راه دور به طور مداوم افزایش یافت. در دهه ۹۰ با تصویب قانون هوای پاک، سازمان های بسیاری تلاش کردند با پیاده سازی برنامه های کار از راه دور، الزامات این قانون را بر آورده نمایند. تا سال ۱۹۹۴ سازمان هایی که بیش از ۱۰۰ نفر شاغل در محل سازمان داشتند، ملزم شدند برنامه های خود را در زمینه کاهش زمان رفت و آمد کارکنان ارائه دهند.

علاوه بر موارد مذکور ، منافع ملموس کار از راه دور به مرور مورد توجه کارکنان و کارفرمایان قرار گرفت. سازمان ها در تلاش برای بهبود برنامه های استخدامی خود و حفظ نیروهای مستعد سازمان، اقدام به تبلیغ برنامه های کار از راه دور خود کردند سازمان ها به مرور مزایای کاهش تعداد کارکنان در محل سازمان را احساس کردند و برای کاهش بیشتر آن برنامه ریزی نمودند افراد جویای کار و کارفرمایان به کار از راه دور به عنوان گزینه ای مناسب جهت برقراری تعادل میان کار و زندگی خانوادگی می‌نگریستند. برخی کارکنان از برقراری این تعادل بسیار راضی بودند، برخی دیگر نیز به دلیل کاهش هزینه و زمان رفت و آمد از این برنامه ها استقبال می کردند(Daniels, , Lamond & Standen,2001).
طی دهه اخیر درصد شرکت هایی که از کار از راه دور یا سایر روش های کاری جایگزین استفاده می کنند، افزایش چشمگیری داشته است. این رقم برای شرکت های ایالات متحده ۲ برابر شده و از ۷% در سال ۱۹۹۷ به بیش از ۱۸ % رسیده است.

برخی آمارها نشان می دهد که میزان دور کاران از ۲ میلیون نفر در سال ۱۹۹۲ به ۱۹ میلیون در سال ۲۰۰۱ رسیده است پس از سال ۲۰۰۱ نیز رشد کار از راه دور همچنان ادامه یافته است.در سال ۲۰۰۳ این رویکرد در بسیاری از سازمان های ایالات متحده با استقبال چشمگیری مواجه شد. طبق مطالعه انجام شده در سال ۲۰۰۴، ۴۴ میلیون نفر در ایالات متحده مشغول کار از راه دور بودند ( ۱/۲۴میلیون نفر استخدام شده اند و ۳/۲۰ میلیون نفر خود اشتغال هستند)( Duxbury & Nuefeld,2006).
2-2تعاریف کار از راه دور و انواع آن
بیش از ۳۰ سال از ابداع کار از راه دور می گذرد، اما هنوز تعریف جامعی برای آن ارائه نشده است. کار از راه دور عموماً به نحوه ای از انجام کار گفته می شود که فرد شاغل به جای کار در سازمان، از خانه یا محل کار خانگی خود مشغول به کار است. در بیشتر مطالعات انجام شده، واژه های کار از راه دور و کار به کمک ارتباط از راه دور به جای یکدیگر استفاده شدهاند.

واژه کار به کمک ارتباطات از راه دور، نخست توسط جک نیلز به کار گرفته شد و به جایگزین نمودن فناوری اطلاعاتی و ارتباطی با مقل و انتقالات فیزیکی اشاره داشت. او کار از راه دور و کار به کمک ارتباط از راه دور را مفاهیم متفاوتی تلقی می نمود.

او کار از راه دور را هر نوع جایگزین نمودن فناوری اطلاعات (اعم از رایانه یا ابزارهای ارتباطی) با مسافرت های عادی کاری و بردن کار به محل شاغل، به جای بردن شاغل به محل کار تعریف نمود. در حالی که در نظر وی، کار به کمک ارتباطات راه دور فعالیتی دوره ای است که یک یا دو روز در هفته در خارج از سازمان و در مرکز از راه دور، محل مشتری یا در منزل کارمند انجام می شود و با استفاده جزئی یا کلی از تکنولوژی های ارتباطی به جای رفتن به سر کار همراه است.
بررسی ادبیات موضوع حاکی از وجود تعاریف و تفاسیر متعدد و متنوع برای کار از راه دور است. کار از راه دور غالباً به عنوان فعالیتی تعریف می شود که در یک دفتر کار معمولی صورت می‌گیرد، اما این امکان وجود دارد که شاغل بخش کوچکی از کارهای خود یا کل آن را در منزل انجام دهد(Huws,2000).

دپارتمان منابع انسانی جورجیا در سال ۲۰۰۳ کار از راه دور را شیوه ای پذیرفته شده و قانونی از کار می داند که در آن بخشی از کار یا کل آن در محلی غیر از محل کار کارفرما انجام می شود این محل می تواند خانه کارمند یک دفتر کار دارای ارتباط ماهواره ای ، یا یک دفتر کار از راه دور باشد(Robertson and et al,2003: 36). در برخی تعاریف کار از راه دور نوعی از کار تعریف شده که به کمک رایانه و تکنولوژی ارتباطی از محل خانه یا دفتر دارای ارتباط ماهواره ای انجام می شود کار از راه دور کاری است که با بهره گیری از تکنولوژی می کوشد و محیطی دور از سازمان، بهره وری بیشتری داشته باشد.

دور کاران، کارکنان سیار هستند و می توانند در هتل ها، فرودگاه ها ، محل فروشندگان، شعب سازمان، کافی شاپ‌ها و خانه ها کار کنند. کار از راه دور اصولاً به معنای انجام کار از فاصله دور است. تعیین نوع دقیق کار از راه دوری که باید در سازمان به کار گرفته شود، مشکل است.
کار از راه دور را از پیامدهای اساسی ظهور شبکه ها و اقتصاد دیجیتال می دانند. این واژه به مفهوم کار از خانه یا مرکز ارتباطی و ارسال نتایج آن از طریق اینترنت، به کار گرفته شده است این مرکز ارتباطی می تواند در یک منطقه روستایی قرار گرفته باشد و از مزیت وجود نیروی کار در آنجا بهره مند شود. این گونه مراکز ارتباطی، حوزه کاری مشخصی دارند. کارفرمایان بر این باورند که این سبک کار برای حرفه ای ها، به ویژه محققین، نویسندگان و هنرمندانی مناسب است که نیازی به نظارت مدیر ندارند و می توانند از دور کنترل و ارزیابی شوند.
تعریف دیگردروکاری ، استفاده از تکنولوژی ارتباطی و رایانه ای انجام کار به جای رفتن به محل کار یا دفتر مرکزی است. جوامع مجازی موانع را از پیش راه افراد ناتوان و کم توان بر می دارند.

نتایج این تحقیق حاکی از این است که یک سیاست منعطف در زمینه محل کار می تواند فاصله میان شاغلان عادی و شاغلان دارای محدودیت جسمی و حرکتی را کم کند. سازمان بین المللی کار از راه دور نیز دور کاری را فعالیتی تعریف نموده که از خانه، محل مشتریان، دفاتر دارای ارتباط ماهواره ای و در جاده ها و خیابان ها انجام می شوند. صرفنظر از تعاریف ارائه شده، اکثر محققین بر این باورند که کار از راه دور در مقیاس جهانی رو به رشد وافزایش است.

* دور کاری خانگی که از آن وظایف کاری درخانه انجام می شود.
* دور کاری در دفاتر کار از راه دور که در آن، کار در دفاتری انجام می شود که از اداره مرکزی دور هستند. در دفاتر ماهواره ای، در مراکز کار از راه دور و یا در دور کلبه ها، فناوری اطلاعات و فضای کاری برای تعداد مشخصی از افراد فراهم می شود و از کارفرمایان تقاضا می شود که برای کارکنان خود فضایی را اجاره کنند.
کار سیار که در آن کار توسط افرادی انجام می شود که کار آنها نیازمند سفر و یا صرف زمان در محل مشتریان است که ممکن است این افراد با رایانه های قابل حمل یا موبایل تجهیز شده باشند تا از کار سیار خود پشتیبانی کنند، چنین کارکنانی می تواند مشاورانی باشند که در محل ارباب رجوع کار می کنند.
در تقسیم بندی دیگر، چهار نوع دور کاری ارائه شده است که عبارتنداز: کار از راه دور خانوادگی، دفتر دورکاری، کار از راه دور سیار، کار از راه دور در یک سرویس خارج از محل کار سنتی (Holman & et al, 2003: 201).جدول ۲ – ۲ مشخصات هر یک از این انواع را نشان می دهد.